Po śmierci spadkodawcy najczęściej należy przeprowadzić sprawę spadkową po nim. Można to zrobić na dwa sposoby: u notariusza, który sporządza akt poświadczenia dziedziczenia lub w sądzie, uzyskując prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Uzyskanie poświadczenia dziedziczenia u notariusza jest dużo szybsze. Poniżej publikujemy niezbędne informacje, w jaki sposób można otrzymać akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza.
Co to jest akt poświadczenia dziedziczenia?
Powołanie danej osoby do otrzymania spadku może wynikać z ustawy albo z testamentu zmarłego (art. 926 §1 kodeksu cywilnego).
Zgodnie z art. 1025 §1 kodeksu cywilnego sąd na wniosek osoby mającej w tym interes, stwierdza nabycie spadku, zaś notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 95j i 95p ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku prawo o notariacie), co stanowi potwierdzenie dziedziczenia.
Notarialne poświadczenie dziedziczenia jest dokumentem, który wskazuje kto i w jakich udziałach dziedziczy po danej osobie zmarłej.
Na poświadczenie dziedziczenia u notariusza składa się kilka czynności, odbywających się w tym samym dniu: protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu (przy dziedziczeniu na podstawie testamentu), protokół dziedziczenia i akt poświadczenia dziedziczenia.
Poświadczenie dziedziczenia – jaki jest wymagany termin na uzyskanie dokumentu?
Klienci często pytają notariusza: ile dni po śmierci osoby można zrobić akt poświadczenia dziedziczenia?
Co do zasady, nie ma ustawowego terminu na przeprowadzenie sprawy spadkowej po zmarłym. Natomiast, jeżeli od dnia śmierci spadkodawcy nie upłynęło 6 miesięcy, wówczas notariusz w protokole dziedziczenia przyjmuje od spadkobierców oświadczenia o przyjęciu spadku (ewentualnie niektórzy spadkobiercy mogą odrzucić spadek).
Zgodnie z art. 1015 §2 kodeksu cywilnego brak oświadczenia spadkobiercy w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o swoim powołaniu do spadku, jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Dzieje się to z mocy prawa i od tego momentu nie ma już konieczności składania oświadczenia o przyjęciu spadku.
Notariusz może poświadczyć dziedziczenie po osobie, która miała nadany numer PESEL. Z tego powodu notariusz nie może poświadczyć dziedziczenia po osobach zmarłych przed dniem 1 lipca 1984 roku.
Poświadczenie dziedziczenia u notariusza – wymagane dokumenty. Kto musi być obecny?
Notarialne poświadczenie dziedziczenia wymaga przedłożenia u notariusza następujących informacji i dokumentów:
- danych stawających – imiona, nazwisko, imiona rodziców, stan cywilny, numer dowodu osobistego lub paszportu, data ważności i przez jaki organ został wydany dokument tożsamości, PESEL, adres zamieszkania,
- aktu zgonu spadkodawcy,
- aktu stanu cywilnego stawających – odpisy skrócone aktów urodzenia, a w przypadku osób, które w wyniku zawarcia związku małżeńskiego zmieniły nazwisko – akt małżeństwa,
- wszystkich testamentów spadkodawcy (o ile były sporządzone),
- dowód osobistego lub paszportu osoby zmarłej, a w przypadku ich braku zaświadczenie z ewidencji ludności o numerze PESEL spadkodawcy,
- numeru ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości wchodzących w skład spadku,
- numeru NIP – jeśli spadkodawca w chwili śmierci prowadził działalność gospodarczą, należy przedstawić numer NIP zmarłego,
- odpisu aktu małżeństwa – jeżeli dziedziczy małżonek zmarłego, to potrzebny będzie odpis skrócony aktu małżeństwa wydany po śmierci spadkodawcy,
- odpis aktu zgonu – jeżeli spadkodawca w chwili śmierci był wdowcem/wdową, wówczas potrzebny jest odpis skrócony aktu zgonu wcześniej zmarłego małżonka.
Powyższy wykaz dokumentów ma charakter podstawowy. W konkretnym przypadku może zajść potrzeba przedstawienia dodatkowych dokumentów.
Po złożeniu kompletu dokumentów notariusz wyznacza termin poświadczenia dziedziczenia w ciągu 2-3 dni roboczych.
Zgodnie z art. 95aa ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku prawo o notariacie – notarialne poświadczenie dziedziczenia odbywa się przy udziale wszystkich osób zainteresowanych, czyli osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.
Odrzucenie spadku lub zapisu windykacyjnego oraz uznanie za niegodnego, powoduje utratę statusu osoby zainteresowanej.
Po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz wysyła go do urzędu skarbowego, a jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, dodatkowo do wydziału geodezji.
Natomiast w przypadku ksiąg wieczystych notariusz jedynie zawiadamia sąd o zmianie właściciela nieruchomości (nie dokonuje zmiany wpisów w księgach wieczystych).
Poświadczenie dziedziczenia u notariusza to oszczędność czasu, gdyż dokument potwierdzający dziedziczenie otrzymujemy w ciągu zaledwie kilku dni.